Dekalog (stgr. dekalogos, dziesięć słów) inaczej Dziesięć przykazań (w tradycji żydowskiej Dziesięć Oświadczeń, Aseret
ha-Dibrot) – zbiór podstawowych nakazów moralnych obowiązujących pierwotnie wyznawców judaizmu, a następnie przejęty przez chrześcijan, dla których spełnia się on w Jezusie Chrystusie (Por. Mt 5,17-19) poprzez tajemnicę paschalną.

Historia

Zgodnie z przekazem biblijnym oryginalny tekst dekalogu, zapisany w Księdze Wyjścia (Drugiej Księdze Mojżeszowej), słowo po słowie został podyktowany przez Boga Jahwe Mojżeszowi na górze Synaj (w Księdze Powtórzonego Prawa (Piątej Księdze Mojżeszowej) góra ta nazwana jest Horeb) w trakcie wędrówki Izraelitów z Egiptu do Kanaanu.
Według Biblii, treść Dekalogu i innych słów Boga wygłoszonych na górze została spisana przez Mojżesza (Wj 24,4), natomiast to Bóg – nie Mojżesz – wyrył przykazania na kamiennych tablicach (Wj 24:12 oraz Wj 32:16 oraz Wj 34:1).
Tekst dekalogu musiał zostać wyryty na kamiennych tablicach dwukrotnie, gdyż pierwsze tablice z dekalogiem Mojżesz rozbił w gniewie widząc, jak lud zaczął pod jego nieobecność czcić złotego cielca (Wj 32:19) – za drugim razem Mojżesz musiał już sam sporządzić dwie tablice. Zgodnie z przekazem biblijnym drugie tablice z dekalogiem były przechowywane w Arce przymierza aż do czasu zburzenia pierwszej Świątyni Jerozolimskiej.

Treść

Wyznawcy judaizmu, prawosławia i większości kościołów protestanckich oraz wschodnich twierdzą, że przyjmują oryginalny tekst Dekalogu z Księgi Wyjścia (Drugiej Księgi Mojżeszowej). Jednak zdaniem Kościoła katolickiego tekst z Księgi Wyjścia nie posiada szczególnej oryginalności, skoro tekst z Księgi Powtórzonego Prawa, także znajdujący się w Biblii, różni się w pewnym stopniu od tekstu Księgi Wyjścia (główne różnice dotyczą motywacji nakazu obchodzenia szabatu oraz wyeksponowania żony w zakazie pożądania).
Mimo to w Katechizmie Kościoła Katolickiego cytowana i omówiona jest wersja biblijna, nie skrócona.

Tekst biblijny i sposób podziału

Tekst Dekalogu został zachowany w Biblii w dwóch, nieznacznie różniących się wersjach:

• z Księgi Wyjścia (2 Mojżeszowej) 20, 2-17 oraz
• z Księgi Powtórzonego Prawa (5 Mojżeszowej) 5, 6-21.

Zasadniczy podział przykazań to podział na przykazania określające stosunek ludzi do Boga oraz na przykazania regulujące zasady życia we wspólnocie.
Sposób podziału biblijnego tekstu na konkretne przykazania zależy od przyjętej tradycji. Zasadniczo wyróżnia się ich cztery i większość wyznań przyjmuje jedną z nich:

Tradycyjny polski przekład Dekalogu, według Biblii Jakuba Wujka		Sposoby podziału
Księga Wyjścia 20, 2–17	Księga Powtórzonego Prawa 5, 6–21	starożytny żydowski (filoński), prawosławny, orientalny, protestancki, anglikański, restoracjonistycznya	współczesny żydowski (talmudyczny)b	augustyński (katolicki)c	luterańskid
2 Jam jest Pan, Bóg twój, którym cię wywiódł z ziemi egipskiej, z domu niewoli.	6 Ja Pan, Bóg twój, którym cię wywiódł z ziemi egipskiej, z domu niewoli.	1	1	1	1
3 Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną.	7 Nie będziesz miał bogów cudzych przed oczyma mymi.	1	2	1	1
4 Nie uczynisz sobie obrazu rytego ani żadnej podobizny tego, co jest na niebie w górze i co na ziemi nisko, ani z tych rzeczy, które są w wodach pod ziemią.  5 Nie będziesz się im kłaniał ani służył. Ja jestem Pan, Bóg twój, mocny, zawistny, karzący nieprawość ojców na synach do trzeciego i czwartego pokolenia tych, którzy mnie nienawidzą; 6 a czyniący miłosierdzie tysiącom tych, którzy mię miłują i strzegą przykazań moich.	8 Nie uczynisz sobie rzeźby ani podobizny wszystkich rzeczy, które są na niebie w górze i które na ziemi nisko, i które są w wodach pod ziemią. 9 Nie będziesz się im kłaniał i służył. Bom ja jest Pan, Bóg twój, Bóg zawistny, który dochodzę nieprawości ojców na synach do trzeciego i czwartego pokolenia tych, którzy mnie nienawidzą, 10 a czynię miłosierdzie na wiele tysięcy miłującym mię i strzegącym przykazań moich.	2	2	1	1
7 Nie będziesz brał imienia Pana, Boga twego, nadaremno; bo nie będzie miał Pan za niewinnego tego, który by wziął imię Pana, Boga swego, nadaremno.	11 Nie będziesz używał imienia Pana, Boga twego, nadaremnie, bo nie ujdzie karania, kto by dla próżnej rzeczy użył imienia jego.	3	3	2	2
8 Pamiętaj, abyś dzień sobotni święcił. 9 Sześć dni robić będziesz i będziesz wykonywał wszystkie roboty twoje; 10 ale dnia siódmego sabat Pana, Boga twego, jest: nie będziesz wykonywał weń żadnej roboty, ty i syn twój, i córka twoja, sługa twój i służebnica twoja, bydlę twoje i gość, który jest między bramami twymi. 11 Przez sześć dni bowiem czynił Pan niebo i ziemię, i morze, i wszystko, co w nich jest, a odpoczął dnia siódmego; i dlatego pobłogosławił Pan dniowi sobotniemu i poświęcił go.	12 Zachowaj dzień sobotni, abyś go święcił, jak ci przykazał Pan, Bóg twój. 13 Sześć dni robić będziesz i pełnić wszystkie roboty twoje. 14 Siódmy dzień jest sabat, to jest odpocznienie Pana Boga twego. Nie będziesz weń pełnił żadnej robot, ty ani syn twój, ani córka, służebnik i służebnica, ani wół, ani osioł, ani żadne bydlę twoje, ani przechodzień, który jest między bramami twoimi, aby odpoczął sługa i służebnica twoja jak i ty. 15 Pamiętaj, żeś i sam służył w Egipcie, i wywiódł cię stamtąd Pan, Bóg twój, ręką mocną i ramieniem wyciągniętym, i przeto ci kazał, abyś zachował dzień sobotni.	4	4	3	3
12 Czcij ojca twego i matkę twoją, abyś długo żył na ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie.	16 Czcij ojca twego i matkę, jak ci przykazał Pan, Bóg twój, abyś żył przez długi czas i żeby ci się dobrze wiodło na ziemi, którą Pan, Bóg twój, da tobie.	5	5	4	4
13 Nie będziesz zabijał.	17 Nie będziesz zabijał.	6	6	5	5
14 Nie będziesz cudzołożył.	18 Nie będziesz cudzołożył.	7	7	6	6
15 Nie będziesz kradzieży czynił.	19 I kradzieży nie będziesz popełniał.	8	8	7	7
16 Nie będziesz mówił fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu twemu.	20 Ani będziesz mówił przeciw bliźniemu twemu fałszywego świadectwa.	9	9	8	8
17 Nie będziesz pożądał domu bliźniego twego,	21 Nie będziesz pożądał [...] domu bliźniego twego,	10	10	10	9
ani będziesz pragnął żony jego,	Nie będziesz pożądał żony bliźniego twego,	10	10	9	10
ani sługi, ani służebnicy, ani wołu, ani osła, ani żadnej rzeczy, która jego jest.	ani roli, ani sługi, ani służebnicy, ani wołu, ani osła, ani żadnych rzeczy, które jego są.	10	10	10	10

a – podział filoński uznawany jest za najstarszy, był stosowany w czasach Chrystusa; używali go już w I wieku m.in. Józef Flawiusz i Filon z Aleksandrii. Charakteryzuje się rozdzieleniem przykazania dotyczącego posiadania innych bogów od przykazania dotyczącego kultu przedmiotów. Choć obecnie porzucony przez judaizm na rzecz późniejszego podziału talmudycznego, jego tradycja pozostaje wciąż żywa w większości wyznań chrześcijańskich. Za obowiązujący uznają go Cerkiew prawosławna, Kościoły orientalne, protestanckie (z wyjątkiem luteran), anglikańskie i restoracjonistyczne.
b – podział talmudyczny jest powszechnie uznanym we współczesnym judaizmie; jego tradycja sięga III wieku po Ch.
c – podział augustyński, wywodzący się od św. Augustyna z Hippony, sięga tradycją V wieku po Ch. Charakteryzuje się sposobem podziału, który eksponuje różnicę między pożądaniem cielesnym a pożądaniem dóbr drugiego człowieka oraz włączeniem przykazania dotyczącego zakazu kultu przedmiotów do przykazania dotyczącego zakazu posiadania innych bogów. Stosowany jest w Kościele katolickim i kościołach starokatolickich.
d – podział luterański, wywodzący się z piśmiennictwa Marcina Lutra, pochodzi z XVI wieku. Stanowi niewielką modyfikację podziału augustyńskiego. Jedyna różnica leży w sposobie podziału przykazania dziewiątego i dziesiątego, gdzie dziewiąte dotyczy pożądania domu drugiego człowieka, a dziesiąte obejmuje pozostałe rodzaje pożądania.

Katolicka wersja katechetyczna

W Kościele katolickim, oprócz opublikowanej i omówionej w Katechizmie Kościoła Katolickiego wersji biblijnej (KKK 2083-2534), najczęściej stosowaną jest jednak tzw. wersja katechetyczna dekalogu, opublikowana m.in. w katechizmie kardynała Gasparriego oraz w katechizmie dla dzieci:

• Jam jest Pan Bóg twój, który cię wywiódł z ziemi egipskiej, z domu niewoli. Nie będziesz wzywał imienia Boga twego nadaremno.
• Nie będziesz miał bogów cudzych przede mną.
• Pamiętaj, abyś dzień święty święcił.
• Czcij ojca swego i matkę swoją.
• Nie zabijaj.
• Nie cudzołóż.
• Nie kradnij.
• Nie mów fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu.
• Nie pożądaj żony bliźniego swego.
• Ani żadnej rzeczy, która jego jest.