UNIWERSYTET ROTRII
Katedra Teologii



PRACA MAGISTERSKA

Autor: o. Fabio Belmonte
Promotor: prof. dr hab. net. Franciszek Ferdynand kardynał von Habsburg

Temat: Różaniec, jako forma kultu maryjnego.

1. Kult maryjny w Kościele Powszechnym.

Kult Maryi wynika z jej szczególnej roli w życiu Kościoła. Jako Matka Zbawiciela była ona wyjątkową postacią, która na kartach Ewangelii zapisała się w trwały i niezbywalny sposób. To Ona w Kanie Galilejskiej wypowiedziała znamienne słowa: "Zróbcie wszystko, cokolwiek wam powie". Dała tym samym wyraz pokory i lekcję szczerego oddania. W tych słowach pokazała nam Drogę, którą należy podążać, aby Pan Bóg wysłuchał naszego wołania. To Ona wpłynęła na decyzję Jezusa, który wówczas powiedział: "Czyż to moja, lub Twoja sprawa, niewiasto?". Jednakże pod wpływem prośby Matki, Chrystus dokonuje cudu przemienienia wody w wino. Ta ewangeliczna scena pokazuje w jaki sposób można za wstawiennictwem Maryi wybłagać łaski od Boga.
Również pod Krzyżem rozgrywa się znacząca scena dla życia Kościoła. Jezus wymawia tam słowa: "Niewiasto, oto syn twój (...) oto Matka twoja". Te słowa stały się początkiem matczynej troski Maryi nad wspólnotą wiernych. Odtąd zajmowała się nie tylko umiłowanym uczniem Mistrza, lecz także całym Kościołem. To do niej, jak do ukochanej mamusi możemy przyjść z problemem, prosząc o pomoc, pocieszenie.
Na kanwie m.in. tych wydarzeń Maryja stała się opiekunką i strażniczką ludu Bożego.

2. Geneza i rozwój modlitwy różańcowej.

Rosarium (łac. ogród różany) - różaniec - jest nazwą zarówno dla modlitwy różańcowej, jak i przedmiotu służącego do jej odmawiania, czyli koralików związanych sznurkiem. Jego powstanie zawdzięczamy zakonowi cystersów, w którym zapoczątkowano regularne odmawianie pięćdziesięciu modlitw "Ojcze Nasz", przy pomocy sznura z pięćdziesięcioma paciorkami. Było to jednak jedynie powtarzanie modlitwy adresowanej do Stwórcy, bez żadnych rozważań, czy odwołań do Maryi.
Modlitwa poświęcona Matce Zbawiciela powstała z połączenia cytatów zawartych w pierwszym rozdziale Ewangelii wg św. Łukasza wersety 28 i 42:
"Anioł wszedł do Niej i rzekł: «Bądź pozdrowiona, pełna łaski, Pan z Tobą, <błogosławiona jesteś między niewiastami>»"
"Wydała ona okrzyk i powiedziała: «Błogosławiona jesteś między niewiastami i błogosławiony jest owoc Twojego łona»".
Osobą, która na różańcu odmawiała modlitwę "Zdrowaś Maryjo", była chociażby żyjąca w XIV wieku św. Katarzyna ze Sieny.

Rzeczywiste unormowanie zasad odmawiania różańca odbyło się dopiero w roku 1569 za pośrednictwem bulli Consueverunt Romani Pontifices, w której św. Pius V unormował tajemnice różańcowe, przykazując ich medytowanie. Podzielił je na radosne, bolesne i chwalebne oraz dodał na początek modlitwy różańcowej modlitwę "Wierzę w Boga" oraz trzy razy "Zdrowaś Maryjo". W bulli ukonstytuowała się również nazwa "Różaniec", zastępując dotychczasową nazwę "Psałterz". Błogosławiony Jan Paweł II wzbogacił tajemnice różańca o tajemnice światła, które zaprezentował światu w 2002 roku.

W każdej "grupie" tajemnic znajdujemy pięć wydarzeń z życia Jezusa i Maryi. Są to: radosne (Zwiastowanie Najświętszej Maryi Pannie, Nawiedzenie świętej Elżbiety, Narodzenie Pana Jezusa, Ofiarowanie Pana Jezusa w Świątyni, Znalezienie Pana Jezusa w Świątyni), światła (Chrzest Pana Jezusa w Jordanie, Cud w Kanie Galilejskiej, Głoszenie Królestwa Bożego i wzywanie do nawrócenia, Przemienienie na Górze Tabor, Ustanowienie Eucharystii), bolesne (Modlitwa Pana Jezusa w Ogrójcu, Biczowanie Pana Jezusa, Cierniem ukoronowanie Pana Jezusa, Droga Krzyżowa Pana Jezusa, Śmierć Pana Jezusa na Krzyżu), chwalebne (Zmartwychwstanie Pana Jezusa, Wniebowstąpienie Pana Jezusa, Zesłanie Ducha Świętego, Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny, Ukoronowanie Najświętszej Maryi Panny na królową Nieba i Ziemi).

3. Analiza poszczególnych elementów modlitwy różańcowej.

Modlitwę różańcową odmawia się najczęściej w pozycji klęczącej, rozpoczynając od znaku krzyża, po którym powstawszy odmawia się formułę "Wierzę w Boga". Ma ona szczególną wartość, gdyż podkreśla, iż finalnym adresatem modlitwy jest Stwórca, jak i również wytycza i przypomina główne prawdy wiary oraz buduje chrześcijańską świadomość religijną. Następnie, powracając do pozycji klęczącej odmawia się trzy razy "Zdrowaś Maryjo", dedykując je za "wiarę, nadzieję i miłość", trzy podstawowe uczucia i wartości w życiu chrześcijanina. Następnie mówimy formułę "Chwała Ojcu", która wciąż przypomina, że Maryja jest pośredniczką naszych modlitw, a nie adresatką; nie czcimy Matki Chrystusa, lecz Pana, który wysłuchuje nas za pośrednictwem Maryi.
Po tej części następuje rozważanie poszczególnych tajemnic różańcowych, po których następuje modlitwa "Ojcze Nasz", dziesięć razy "Zdrowaś Maryjo", a następnie "Chwała Ojcu".

Tajemnice radosne
Przedstawiają one te sceny z życia Jezusa i Maryi, które napełniają radością i nadzieją. Dając obraz wielbienia Boga w przyjemnych momentach naszego życia, pełnią szczególną rolę, przypominając, że w dobrym czasie również powinniśmy znaleźć czas i miejsce na modlitwę, skupienie, chwilę refleksji, zastanowienia, oddania się Panu.

Tajemnice światła
Ukazują one cuda czynione przez Chrystusa oraz światło Jego nauki, która szerzona wśród ludu przybliżała do Boga. Wyrażają pełen majestat Stwórcy oraz Ducha Świętego, który działając w Kościele napełnia go swoją mocą. Uwydatnia pełnię oddania i miłości Boga do ludu Bożego oraz ukazuje tę część życia Jezusa, w której był on ostoją dla ludu i gdy tworzył fundamenty naszej wiary: sakramenty, naukę, wspólnotę i cuda.

Tajemnice bolesne
Ukazują drogę Chrystusa do Zbawienia Świata poprzez krzyż i cierpienie. Oddają ból Jezusa i jego poświęcenie dla drugiego człowieka obrazuje trudne momenty naszego życia, gdy szczególnie potrzebujemy pomocy Pana. To trudne chwile dają nam zwątpienie - śmierć wydaje się tragedią, końcem świata, podczas gdy Bóg nadal trwa w Nas, nieustannie troszcząc się o nasze dusze.

Tajemnice chwalebne
Pokazują one chwałę Mistrza od Momentu Zmartwychwstania oraz działalność Ducha Świętego i Pana Boga w Kościele. Oddają pełnie Boskiego planu, który po ukazanych uprzednio radosnych, i bolesnych momentach znajduje czas na prawdziwą chwałę i wieczność w komunii z Bogiem. Jest to swego rodzaju podsumowanie ludzkiego życia, które dobrze przeżyte znajduje swój finał w raju.

4. Podsumowanie.

Różaniec jest bardzo powszechną modlitwą w Kościele Katolickim. Wiele cudów i wydarzeń w Kościele przypisuje się wstawiennictwu Maryi osiągniętemu za sprawą właśnie modlitwy różańcowej. Kościół naucza, że za wstawiennictwem Matki Zbawiciela można wyprosić szczególne poselstwo w jej osobie u samego Stwórcy, a różaniec może być wyjątkowym narzędziem skutecznej modlitwy. Wielu egzorcystów używa w swojej pracy właśnie różańca wierząc w obronę Maryi w trudnych chwilach ich pracy. Podsumowując należy zauważyć i docenić szczególny wymiar duchowy i pozycję w świadomości wiernych tej szczególnej i niepowtarzalnej modlitwy.