Temat: Prawna ochrona praw człowieka w ustawodawstwie rotryjskim i międzynarodowym
Autor: bp Giacinto Martino Mancini, praca magisterska

Promotor: dr Ksawery van Berden


1. Wstęp
Temat niniejszej pracy brzmi: „prawna ochrona praw człowieka w ustawodawstwie rotryjskim i międzynarodowym”. Celem pracy jest ukazanie stosunku do praw człowieka w społeczności internetowej zwanej mikronacjami przy nawiązaniu do świata rzeczywistego. Szczególnie skupię się tutaj na Państwie Kościelnym Rotria. W pracy zostaną także ukazane podejście do godności ludzkiej w świecie realnym.

2. Prawa człowieka w ogólności
By móc w pracy traktować o prawach człowieka, należy ustalić czym one są oraz z czego one wynikają. Od najdawniejszych czasów filozofowie greccy zadawali sobie pytanie: jaka jest godność istoty ludzkiej? Jednak pierwsze skodyfikowanie tych praw, miało miejsce w 1789 roku, kiedy to we Francji została ogłoszona „Deklaracja praw człowieka i obywatela”. Nas jednak w tej pracy będzie interesować bardziej rok 1966 - w tym właśnie czasie zostały ogłoszone Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka. Nie oznacza to, że pomiędzy tymi dwoma wyżej podanymi datami nic się nie działo, a wręcz przeciwnie- organizacje międzynarodowe przez prawie cały czas pracowały nad poprawą przestrzegania praw człowieka, ale dopiero po II wojnie światowej Organizacja Narodów Zjednoczonych postarała się o przyjęcie międzynarodowych paktów.

3.    Stosunek do praw człowieka na świecie
Żyjemy w czasie i w miejscu, w którym prawa człowieka stanowią nieodłączny element naszej rzeczywistości. Taka sytuacja ma miejsce nie tylko w naszej ojczyźnie, ale we wszystkich demokratycznych państwach prawa na świecie. Trzeba jednak pamiętać, że są obszary na ziemskim globie, gdzie sprawy te mają się inaczej. W wielu miejscach funkcjonuje  niepisane prawo, które wskazuje nam, że może przetrwać tylko najsilniejszy osobnik i ta walka o byt sprawia, że na przykład afrykańskie plemiona toczą ze sobą wojny o ziemię, dostęp do zbiorników wodnych, czy też innych zasobów, które są człowiekowi konieczne do życia. Są w końcu kraje na świecie, gdzie sytuacja ludzi jest straszna, gdzie człowiek jest traktowany gorzej niż zwierzęta. Przykładem państwa należącego do tej kategorii jest Korea Północna. Jej obywatele są zastraszeni, żyją z niepewnością o kolejny dzień, gdyż nie wiedzą czy może nie zostaną wkrótce aresztowani i osadzeni w obozach koncentracyjnych.
Patrząc na tak różny stan przestrzegania praw człowieka nasuwa się pytanie o godność osoby ludzkiej, oraz o to jak zaradzić łamaniu praw. Ostatnimi czasy nawet w krajach cywilizowanych powstaje dyskusja, czy człowiekiem staje się w momencie poczęcia, czy może od chwili narodzin.
Dlaczego o tym właśnie piszę? Świat wirtualny ma za zadanie odzwierciedlić realia świata rzeczywistego i w ten oto sposób mikronacje stają się w mieszanką kulturową, która nie tylko ukazuje obyczaje ludów do których nawiązuje charakter mikronacji, ale przede wszystkim jej zadaniem jest prezentowanie tradycji politycznych danego regionu. Często są to tradycje niezbyt chlubne- nawiązujące do systemów totalitarnych. Trzeba się jednak zastanowić, czy którekolwiek z wirtualnych państw odważyłoby się traktować człowieka w sposób niehumanitarny? Moim zdaniem jest to niemożliwe do zrealizowania. Z dwóch powodów: po pierwsze, państwa te nie działają w sposób realny, a więc nie możliwe jest na przykład torturowanie lub więzienie obywatela w nieludzkich warunkach. Po drugie, polskie mikronacje podlegają prawu państwowemu, a te chroni użytkowników internetu z przed cyberprzemocą.

4. Generacje Praw człowieka
W tym rozdziale chciałbym zająć się podziałem praw człowieka. Pomoże mi to później przy omawianiu ich w  kolejnym rozdziale. Czy można wartościować w ogóle prawa człowieka? Oczywiście, że tak, gdyż istnieją prawa, które są ważniejsze od drugich. Te mniej istotne- jeżeli można to tak ująć- wynikają z tych ważniejszych, dlatego prawnicy podzielili prawa na generacje.
Prawa człowieka dzielimy ze względu na wagę wolności, którą określa dane prawo, gdyż prawo do życia jest o wiele ważniejsze niż prawo do udziału w życiu kulturalnym. Istnieją trzy generacje, chociaż dodawana jest jeszcze czwarta mówiąca o prawach mniejszości seksualnych. Ja jednak posłużę się tym pierwszym podziałem:
Pierwsza generacja obejmuje swoim zasięgiem trzy najważniejsze prawa. Związane one są z:
   egzystencją ludzką- obejmuje prawo do życia, wolności osobistej i wolności od tortur;
   wolnością światopoglądową- obejmuje prawo do wolności wyznania, sumienia, myśli, głoszenia swoich poglądów ;
   egzystencja prawną człowieka- obejmuje prawo do informacji, równość wobec prawa, do osobowości prawnej, ochrony prawnej w postępowaniu sądowym, tajemnicy korespondencji i swobodnego przemieszczani się;
   prawami politycznymi- obejmuje bierne i czynne prawo wyborcze, prawo do zrzeszania się, do skarg na organy państwa, do udziału w życiu publicznym, równego dostępu do urzędów;
Są to prawa podstawowe, wynikające z godności osoby ludzkiej. Niezależnie jaki ustrój obowiązuje w danym państwie, te prawa muszą być przestrzegane.
Druga generacja obejmuje swoim zasięgiem prawa społeczne, gospodarcze i kulturalne, zapewniające byt materialny oraz rozwój fizyczny i duchowy. Nakładają na państwo obowiązki ekonomiczne i socjalne wobec obywatela. Zawierają one:
   prawa ekonomiczne- obejmują one prawo do pracy, prawo do wynagrodzenia, do słusznych warunków pracy, do tworzenia związków zawodowych.
   prawa socjalne- obejmują one prawo do świadczeń socjalnych i ubezpieczeń, do ubezpieczeń zdrowotnych, do wypoczynku, do ochrony zdrowia, do zabezpieczenia społecznego.
   prawa kulturalne- obejmują one prawo do uczestnictwa w życiu kulturalnym, do edukacji – nauki, do swobodnych badań, do korzystania z osiągnięć rozwoju cywilizacyjnego, do wolności sztuki
Trzecia generacja to prawa kolektywne, solidarnościowe, czyli uprawnienia przysługujące grupom i narodom- odnoszące się do jakości ich życia. Zawierają one między innymi: prawo do pokoju, do demokracji, do pomocy humanitarnej, narodów do samostanowienia, do równości wszystkich ludów i narodów, do własnych zasobów i bogactw naturalnych, do zachowania własnej tożsamości i praw etnicznych [1].

5.    Prawa człowieka w ustawodawstwie Państwa Kościelnego Rotria
W Państwie Kościelnym Rotria przestrzegane są przepisy, które mówią o prawach człowieka. W tym rozdziale zastanowię się nad dokumentem jaki o nich mówi, a także sporządzę ich listę i krótko je scharakteryzuję.
Najwyższym dokumentem w Rotrii jest Bulla Exsurge Domine, która jako jedyny dokument mówi o prawach człowieka. Znajduje się tam też katalog tych wolności. By je odnaleźć należy zajrzeć do rozdziału 2, artykułu 9, ale zanim jeszcze do nich dojdziemy o demokratycznym podejściu do praw człowieka mowa jest w artykule 2a, mówi on:
„Państwo Kościelne Rotria jest wspólnym dobrem wszystkich obywateli, które za naczelne wartości przyjmuje urzeczywistnienie zasad sprawiedliwości społecznej oraz ochronę wolności i godności osoby ludzkiej”.
Z powodu obszerności artykułu dziewiątego powstrzymam się od cytowania jego treści, a omówię tylko budowę fragmentu tego najważniejszego dokumentu. Na początek wymieniane są „podstawowe i niezbywalne prawa”- są to prawa pierwszej generacji, a wśród  nich znajdują się:
- prawo do życia- można rzec, że jest źródłem wszystkich pozostałych praw. Niezbywalna godność życia, która została dana każdemu człowiekowi sprawia, że wolność ta jest nadrzędna i stoi ponad wszystkimi innymi prawami. Inaczej, jest największe wśród równych. Mówi ono, że każdy człowiek może żyć i nikt nie może go pozbawić
- prawo do wolności myśli, sumienia i wyznania- prawo to obejmuje możliwość zmiany wyznania lub przekonań oraz wolność uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swego wyznania lub przekonań przez uprawianie kultu, nauczanie, praktykowanie i czynności rytualne. Wolność ta nie jest możliwa do zrealizowania tylko w tedy, kiedy religia zagraża ochronie bezpieczeństwa publicznego[2].
- prawo do głoszenia swoich poglądów i opinii bez względu na ich treść i formę- zapis ten ustanawia wolność słowa. Trzeba jednak zaznaczyć, że za głoszenie opinii nawołujących do łamania praw człowieka mogą zostać wyciągnięte konsekwencje.
- prawo do uznawania wszędzie podmiotowości prawnej człowieka- głosi ono, że każdy obywatel posiada  zdolność prawną tzn. może nabywać różne prawa i obowiązki, czyli samodzielnie wpływać na swoją sytuację prawną.
 Dalej widzimy zakazy, „służące ochrony godności ludzkiej”, wymieniane są tam między innymi zakazy: tortur, niewolnictwa, poniżania itp. Przyjrzyjmy im się z bliska:
- zakaz stosowania tortur, nieludzkiego lub poniżającego traktowania lub karania- na przepis ten najlepiej spojrzeć z punktu widzenia Międzynarodowej konwencji w sprawie zakazu stosowania tortur: „określenie "tortury" oznacza każde działanie, którym jakiejkolwiek osobie umyślnie zadaje się ostry ból lub cierpienie, fizyczne bądź psychiczne, w celu uzyskania od niej lub od osoby trzeciej informacji lub wyznania, w celu ukarania jej za czyn popełniony przez nią lub osobę trzecią albo o którego dokonanie jest ona podejrzana, a także w celu zastraszenia lub wywarcia nacisku na nią lub trzecią osobę albo w jakimkolwiek innym celu wynikającym z wszelkiej formy dyskryminacji, gdy taki ból lub cierpienie powodowane są przez funkcjonariusza państwowego lub inną osobę występującą w charakterze urzędowym lub z ich polecenia albo za wyraźną lub milczącą zgodą. Określenie to nie obejmuje bólu lub cierpienia wynikających jedynie ze zgodnych z prawem sankcji, nieodłącznie związanych z tymi sankcjami lub wywołanych przez nie przypadkowo” [3]
- zakaz trzymania człowieka w niewolnictwie lub poddaństwie- ten zapis reguluje kwestię wolności osobistej, mówi także, że nie można nikogo zmuszać do pracy. Warto tutaj jednak zaznaczyć, że niewolnictwo i poddaństwo nie oznacza karania przestępcy więzieniem i ewentualny przymus wykonywania pracy, do której więziony jest zmuszany. Z drugiej strony więźniowie nie są pozbawieni praw, więc nie mogą być traktowani jako ludzie niższej kategorii.
- zakaz skazywania człowieka za czyn, który nie stanowił przestępstwa w chwili jego popełnienia- tutaj pięknie widać zasadę nieretroaktywności prawa. Wyjątkiem od tego przepisu są przestępstwa wojenne, które nie ulegają przedawnieniu oraz te, które były wykroczeniem przeciw prawu człowieka mimo, że – w przypadku państw totalitarnych- są legalnie nieprzestrzegane.
- zakaz pozbawiania wolności jedynie z powodu niemożności wywiązania się ze zobowiązań umownych- myślę, że tego zapisu tłumaczyć nie trzeba, gdyż mówi sam za siebie.
- zakaz bezprawnego naruszenia praw innej osoby- przepis ten nie odnosi się tylko do praw człowieka ale też innych uprawnień, które dana osoba posiada. Na przykład przywileje wynikające z immunitetu poselskiego muszą być przestrzegane przez władze państwa, chyba że prawo stanowi inaczej.
Po liście zakazów następują wymienione prawa osobiste. Do praw osobistych zalicza się te, które dotyczą ochrony godności człowieka oraz- co zostało zaznaczone przy omawianiu generacji- obejmują jego egzystencję ludzką i prawną. Myślę, że jest to po prostu uzupełnienie listy tych praw, które zostały wymienione w pierwszym i drugim ustępie tego artykułu.
- prawo do wolności- daje ono wolność w poruszaniu się jednostce z miejsca na miejsce i zabrania bezprawnego aresztu.
- prawo do rzetelnego sądu- „Każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd ustanowiony ustawą przy rozstrzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadności każdego oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej. […]”[4]
- prawo do decydowania o swoim życiu- zapis ten mówi nam, że nikt nie może decydować o życiu danej osoby. Każdy ma wolność w przy wyborze tego co będzie ze swym życiem czynił, gdyż również jest odpowiedzialny przed sądem za ewentualne wykroczenia.
- prawo do ochrony czci i dobrego wizerunku- w Bulli Exsurge Domine prawa te są wymieniane osobno, ja jednak przedstawiłem je razem, gdyż są bardzo sobie bliskie. Każdy zapewne chce być dobrze postrzeganym, gdyż wpływa to na relacje z innymi. Nikt zatem nie może składać fałszywych informacji na temat jakiejś osoby.
- prawo do zachowywania tajemnicy korespondencji i ochrony prywatności- ten zapis chroni przede wszystkim korespondencję prywatną- nikt nie musi ujawniać rozmów jakie przeprowadził, a także prywatność, a więc dane osobowe (w wypadku mikronacji są to często loginy i hasła do stron), a także ochrona wizerunku.
Następnie zostają wymienione prawa polityczne. Uprawniają one obywateli do udziału w życiu publicznym oraz w sprawdzaniu i kontrolowaniu władzy. [5]
- prawo do zrzeszania się- gwarantuje ono nam pluralizm, który jest nieodłączną cechą demokratycznego państwa prawa. Przejawia on się w istnieniu wielu organizacji politycznych, a także instytucji niezależnych od państwa. W Rotrii przykładem wykorzystania tego przepisu jest Zakon Braci Dominikanów.
- prawo do uczestniczenia w życiu politycznym- uczestnictwo w życiu politycznym ma różnoraki wymiar, a zakres możliwości jakie daje to prawo obywatelowi zależy od państwa w jakim się dany człowiek znajduje.
- prawo do uczestniczenia i organizowania pokojowych manifestacji- spotkania o których tutaj mowa, nie mogą naruszać bezpieczeństwa publicznego, a więc manifestacje muszą odbywać się bez użycia przemocy.
- prawo do składania wniosków, petycji, skarg- zapis ten daje możliwość składania wymienionych wyżej dokumentów w urzędach. Mogą one być przekładane w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami, a także jeśli chodzi o dobro publiczne i prywatne.
- prawo do dostępu do informacji o działaniach władz i osób publicznych- obywatel ma prawo do ubiegania się o wiadomość na temat działań organów państwowych i samorządowych, a te muszą odpowiedzieć. Podobnie jest z działalnością osób publicznych, które muszą odpowiedzieć na podobny wniosek w tedy jeśli działają nie jako osoba prywatna, a z urzędu jaki sprawują. odpowiedzi można odmówić tylko wówczas, jeśli sprawa tyczy się tajemnicy państwowej.
- prawo do równego dostępu do służby publicznej-  każda osoba przebywająca na terenie Rotrii może korzystać z dostępu do służby publicznej, to jest z możliwości równego korzystania z działalności instytucji państwowych niezależnie od majątku i statusu społecznego.
W piątym ustępie zostały wymienione prawa drugiej generacji, które regulują sferę socjalną, kulturalną i ekonomiczną.   
- prawo do ochrony zdrowia- prawo to głosi, że każdy ma równy dostęp do służby zdrowia.
- prawo do nauki- zakłada ono, że każdy może korzystać z instytucji naukowych na terytorium danego państwa. Głównym celem tego prawa jest sprzyjanie pełnemu rozwojowi osobowości człowieka.
- prawo do odpowiedniego i zadowalającego wynagrodzenia, zapewniającego jednostce i jej rodzinie egzystencję odpowiadającą godności ludzkiej- obejmuje ono prawo do godnej zapłaty, a także mieszkania oraz możliwość polepszania warunków w jakich żyje człowiek.
- prawo  do pomocy socjalnej- zapewnia obywatelom znajdującym się w kryzysowych sytuacjach pomoc ze strony państwa, jeśli sami nie mogą ich pokonać.
- prawo do rozrywki- państwo dba o wypoczynek obywateli, dlatego zapewnia im możliwość rozrywki. Celem tego jest dbanie o dobry byt człowieka.
- prawo do pracy- swoim zasięgiem obejmuje ono prawo do godnej pracy, a więc takiej gdzie będą przestrzegane zasady bezpieczeństwa i higieny, a także zapewnia godziwą płacę.
- prawo do własności- jest podstawą funkcjonowania gospodarki rynkowej. Głosi, że każdy może w granicach prawa i współżycia społecznego korzystać z dóbr materialnych.
- prawo do dziedziczenia- zapis ten ma za zadanie chronić majątek, a także zapewnić spadkobiercom możliwość do przejęcia go w spadku. W warunkach mikronacji przekazanie własności dzieje się za sprawą testamentu. Jeśli takiego nie ma dobra materialne przechodzą najczęściej na własność państwa lub najbliższej znanej rodziny.
- prawo do wolności twórczości artystycznej- zapewnia ono twórcy możliwość działania na wszystkich polach sztuki, a także prezentowania efektów działania.
- prawo do badań naukowych oraz ogłaszania ich wyników- daje możliwość obywatelom rozwoju w dziedzinie nauki oraz związanej z tym działalności.
- prawo do wolności korzystania z dóbr kultury i ich wytwarzania- jest ono powiązane z prawem do wolności twórczości artystycznej, jednak ono dotyczy w szczególności osób, które mają możliwość korzystania z istniejących już dzieł [6].
Bulla Exsurge Domine daje możliwość zawieszenia niektórych z wyżej wymienionych praw w wypadku stanu wyjątkowego lub stanu wojennego, aczkolwiek trzeba zwrócić uwagę na artykuły 29 i 30: „nie mogą jednak zostać zawieszone prawa wymienione w art. 9. ust. 1. oraz zniesione zakazy wymienione w art.9. ust. 2.” .

6.    Prawa człowieka w mikroświecie- analiza
Napisałem już w trzecim rozdziale niniejszej pracy, że mikroświat ma za zadanie odzwierciedlać świat realny. Trudno zatem, żeby zabrakło organizacji międzynarodowych. Te oczywiście inaczej funkcjonują niż w świecie rzeczywistym, jednak ich założenia są podobne. Nie są konieczne do sprawnego i pokojowego współżycia państw, być może dlatego wspólnoty zrzeszające państwa tak szybko upadają. Przykładem takiej organizacji, która działała w ostatnich czasach jest Organizacja Polskich Mikronacji (OPM), jej celem było odzwierciedlanie Organizacji Narodów Zjednoczonych. Po za tym istniało wiele podobnych instytucji, ale te miały mniejszy zasięg niż OPM.
Tematem tego rozdziału ma jednak być istnienie międzymikronacyjnych dokumentów regulujących prawa człowieka. Czy w ogóle takie dokumenty istnieją? Aktualnie raczej nie ma takich, a jeśli są- jak już mówiłem- mają charakter lokalny (umowa kilku państw). Nasuwa się pytanie: czy takie dokumenty są konieczne do sprawnego funkcjonowania mikroświata. Nie jest to konieczne, a może nawet zbędne, gdyż organizacje międzymikronacyjne nie miały nigdy zbyt liczącej się siły. Można by je porównać bardziej do Ligi Narodów z dwudziestolecia międzywojennego niż do ONZ-u. Musimy jednak zauważyć, że państwa wirtualne posiadają większą swobodę w działaniu niż ich realne odpowiedniki.

7. Podsumowanie
Podsumowując,  mikronacje są stworzone na obraz państw w świecie rzeczywistym. Nie mają jednak możliwości faktycznego łamania praw człowieka i dlatego na arenie międzymikronacyjnej nie ma żadnego dokumentu regulującego prawa człowieka. W Rotrii jest szanowana godność osoby ludzkiej, a prawa człowieka są zapisane w Bulli Exregue Domine- najważniejszym dokumencie państwowym. Są tam zapisane prawa pierwszej i drugiej generacji.

8. Przypisy
[1] http://www.wosna5.pl/generacje_praw_czlowieka
[2] Artykuł 9 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, zmieniona Protokołem Nr 11, Rzym 4 listopada 1950 roku
[3] Artykuł 1 1. Konwencja w sprawie zakazu stosowania tortur oraz innego okrutnego, nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, 10 grudzień 1984
[4] Artykuł 6 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, zmieniona Protokołem Nr 11, Rzym 4 listopada 1950 roku
[5] http://pl.wikipedia.org/wiki/Prawa_polityczne
[6] http://www.kadrakultury.pl/artykuly/102046-wolnosc-tworczosci-artystycznej.html , Wolność korzystania z dóbr kultury