Temat: Podstawowe paremie prawnicze.
Autor: dr Ksawery van Berden, przewód habilitacyjny

I. Pojęcie
Paremią prawniczą nazywamy krótką maksymę lub sentencję, sformułowaną przez uznany autorytet prawniczy w języku łacińskim, wyrażającą w przyjęty powszechnie sposób fundamentalną zasadę prawa. Najważniejszą z zalet stosowania paremii jest ich uniwersalność, a także zrozumiałość dla przedstawicieli nauk prawnych. Paremie wyrażają elementarne założenia współczesnych systemów prawnych w sposób możliwie najbardziej ogólny, stając się tym samym częstym elementem retoryki prawniczej.

II. Wykaz fundamentalnych paremii prawniczych

1. Accusare nemo se debet – nikt nie musi oskarżać siebie.
2. Actori incumbit probatio – na powodzie spoczywa ciężar dowodu.
3. Audiatur et altera pars – należy wysłuchać także drugiej strony.
4. Dura lex, sed lex – twarde prawo, ale prawo.
5. Ignorantia iuris nocet – nieznajomość prawa szkodzi.
6. Ignorantia legis non excusat – nieznajomość prawa nie jest wytłumaczeniem.
7. Iura novit curia – sąd zna prawo.
8. Lex posteriori derogat legi priori – ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą.
9. Lex retro non agit – prawo nie działa wstecz; zasada nie retroaktywności prawa
10. Lex specialis derogat legi generali – ustawa szczegółowa (przepis szczególny) uchyla ustawę ogólną (przepis ogólny).
11. Lex superior derogat legi inferiori – ustawa wyższa rangą uchyla ustawę niższej rangi; hierarchia aktów normatywnych
12. Ne bis in idem – nie wolno karać dwukrotnie za to samo przewinienie.
13. Nemo iudex in causa sua – nikt nie może być sędzią we własnej sprawie.
14. Pacta sunt servanda – umów należy dotrzymywać.
15. Ubi lex, ubi poena – gdzie prawo, tam kara.
16. Volenti non fit iniuria – chcącemu nie dzieje się krzywda.