Temat: Pojęcie i rodzaje stosunków administracyjnych
Autor: x. Vincenzo Oreglia di Santo Stefano, praca magisterska

Promotor: dr hab. Ksawery van Berden



Rozdział I Pojęcie i powstanie stosunku administracyjnego

   Stosunek administracyjny to jedno z podstawowych pojęć z zakresu prawa administracyjnego. Jest to stosunek prawny, czyli wypływający w przepisów prawa, w tym przypadku prawa administracyjnego i regulujący obowiązek zachowania się wobec siebie określonych podmiotów. Stosunek administracyjny to stosunek prawny oparty na prawie administracyjnym pomiędzy podmiotem administracji publicznej (organem), a obywatelem lub innym podmiotem (lub podmiotami). Do powstania wymaga istnienia jako jednego z podmiotów organu administracji publicznej.
   Stosunek administracyjny powstaje zarówno w wyniku działania z urzędu (np. rozpoczęcie postępowania wywłaszczeniowego) lub z woli zainteresowanej strony (chęć zarejestrowania samochodu). Jego źródłem są akty prawne, akty administracyjne, orzeczenia, a nawet działania faktyczne. Strony stosunku administracyjnego muszą mieć podmiotowość administracyjnoprawną, czyli zdolność do występowania w sprawach administracyjnych.

Rozdział II Przedmiot i treść stosunku administracyjnego

   Przedmiotem stosunku administracyjnego jest sprawa administracyjna w zakresie działania danego organu administracji publicznej. Organ musi być właściwy do rozpoznania danej sprawy. Właściwość oraz sama sprawa administracyjna są regulowane w poszczególnych przepisach administracyjnego prawa materialnego oraz procesowego.
   Treścią stosunku administracyjnego są wzajemne prawa i obowiązki podmiotów uczestniczących w tym stosunku.

Rozdział III Cechy stosunku administracyjnego

   Stosunek administracyjny jest indywidualny i skonkretyzowany. Oznacza to, że dotyczy określonego podmiotu i określonej jego sprawy administracyjnej (uprawnienia bądź obowiązku). Stosunek administracyjny charakteryzuje także brak równości jego stron. Cechuje się bowiem nierównorzędnością podmiotów w nim uczestniczących. W stosunku administracyjnym organ administracji publicznej ma przewagę nad stroną przeciwną, gdyż on sam kształtuje sytuację prawną adresata (podmiotu) np. poprzez wydanie decyzji lub odmowę wydania decyzji. Podmiot nie będący organem administracji publicznej ma w tym stosunku słabszą pozycję. Występuje zatem nierówność, w przeciwieństwie np. do stosunku cywilnoprawnego, gdzie dominuje zasada równości stron.

Rozdział IV Rodzaje stosunków administracyjnych

   Wyróżnia się następujące rodzaje stosunków administracyjnych:
1. Stosunek materialnoprawny – wynika z przepisów prawa materialnego i jest stały. Np. obowiązek płacenia podatków rodzi stosunek administracyjny pomiędzy podatnikiem a urzędem podatkowym.
2. Stosunek procesowy – powstaje w momencie, gdy do zrealizowania uprawnienia/nałożenia obowiązku konieczne jest wszczęcie postępowania administracyjnego np. gdy ubiegamy się o pozwolenie na broń.
3. Stosunek spornoprocesowy – pojawia się wtedy, gdy druga strona powyższych stosunków zaskarży do sądu administracyjnego akt stosowania prawa wydany przez organ administracyjny. Ten rodzaj stosunku przełamuje zasadę nierównorzędności stosunku administracyjnego, gdyż przed sądem administracyjnym zarówno organ, jak i druga strona są na równej pozycji.
4. Stosunek potencjalny – gdy istnieje stan faktyczny, w którym organ administracyjny może wydać akt konkretyzujący normę ogólną (np. gdy spełnione są kryteria pozwolenia na broń).
5. Stosunek realny – gdy zaistnieje akt stosowania prawa wobec stosunku potencjalnego (decyzja o pozwoleniu na broń).
6. Stosunek zewnętrzny – łączy organ administracji publicznej i podmiot nienależący do tej administracji.
7. Stosunek wewnętrzny – łączy ze sobą podmioty administracji publicznej; należy do administracyjnego prawa ustrojowego.
8. Stosunki trwałe i ad hoc – pierwsze istnieją tak długo, jak istnieje ich podstawa prawna; drugie są realizowane przez pojedyncze działanie lub zamknięty cykl działań.

Podsumowanie

   Stosunek administracyjny należy do stosunków społecznych opartych na podstawie prawa i jest jednym z podstawowych pojęć prawa administracyjnego.


¬ródła:

1. Jan Zimmermann, Prawo administracyjne
2. Wykłady prof. dr hab. Czesława Martysza