Temat: Państwo jako podmiot prawa międzynarodowego publicznego, rozprawa
Autor: x. mgr net. Vincenzo Oreglia di Santo Stefano
Promotor: mons. x. dr hab. net. Ksawery van Berden


Rozdział I – Pojęcie państwa

   Państwo jest pierwotnym podmiotem prawa międzynarodowego publicznego. Uprawnienia przyznawane są mu przez prawo międzynarodowe jako podstawowemu jego podmiotowi, a także jego twórcy (prawo międzynarodowe publiczne jest tworzone przez państwa poprzez odpowiednie umowy, traktaty itp.). Żeby należycie wytłumaczyć zagadnienie podmiotowości pierwotnej państw, trzeba podać przykład wtórnej podmiotowości prawnej. Tworem mającym wtórną podmiotowość prawną jest organizacja międzynarodowa, gdyż owa podmiotowość jest jej nadawana przez państwa ją tworzące (czyli mające podmiotowość pierwotną).
   Państwo składa się z trzech elementów. To ludność, terytorium i władza najwyższa. Ludnością są wszyscy obywatele państwa oraz pozostali jego mieszkańcy lub osoby przebywające w nim tymczasowo. Terytorium tworzy powierzchnia kraju otoczona granicami oraz wody wewnętrzne i morze terytorialne. Władza najwyższa to organy wykonujące władzę i rządzące państwem (wykonujące efektywną władzę). Dodatkowo za element państwa uznaje się także w doktrynie zdolność do utrzymywania stosunków z innymi podmiotami prawa międzynarodowego.

Rozdział II – Rodzaje państw

   Wyróżnia się następujące rodzaje państw:
1. Jednolite – według prawa międzynarodowego są nimi takie państwa, które w stosunkach międzynarodowych występują na zewnątrz jako jeden podmiot. Ich jednostki administracyjne nie mają żadnej zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnej w stosunkach międzynarodowych. Np.Polska, USA.
2. Złożone:
a). połączone unią realną – dwa państwa posiadają wspólnego monarchę oraz organy władzy i zarządzania np. Królestwo Francji i Nawarry.
b). połączone unią personalną – wspólna jest tylko osoba monarchy
c). federacje – państwa związkowe ją tworzące mają częściową zdolność do występowania jako odrębne podmioty w stosunkach międzynarodowych np. Niemcy
d). konfederacje – to luźny związek państw oparty na umowie międzynarodowej w celu prowadzenia wspólnej polityki zagranicznej i obronnej. Nie ma wspólnej władzy wykonawczej.
3. Państwa zależne:
a). protektoraty – protektoratem jest państwo, które zrzeka się części swojej suwerenności oddając prowadzenie polityki zagranicznej lub obronnej innemu państwu (protektorowi):
-minipaństwa (takie jak Monako, Lichtenstein, San Marino)
b). państwa wasalne – od protektoratu różnią się zobowiązaniami charakterystycznymi dla systemu feudalnego (wasal – lennik).
4. Państwa trwale neutralne – wyrzekają się używania siły zbrojnej przeciwko innemu państwu, a także przystępowania do organizacji wojskowych czy przyłączania się do działań wojennych w zamian za uzyskaną w umowie międzynarodowej gwarancję niepodległości i integralności terytorialnej. Przykładem jest Szwajcaria. Państwo wieczyście neutralne może posiadać armię, lecz używa jej tylko do obrony w przypadku napaści.

Rozdział III – Powstawanie państw

   Państwa powstają w różny sposób. Wyróżnia się następujące sposoby powstania państw:
1. samoistne powstanie państwa w wyniku samostanowienia narodów – to pierwotny sposób powstania państwa. Powstaje w momencie, gdy na niezamieszkałym terytorium osadza się naród (czyli zaistniały dwa elementy państwa) i zostaje wyłoniona efektywna (czyli realnie sprawująca rządy) władza. Powstanie państwa nie jest zależne od jego uznania przez inne podmioty.
2. rozpad – zachodzi w momencie, gdy jedno państwo rozpada się na kilka mniejszych i samo przestaje istnieć. Miało to miejsce np. w przypadku upadku Związku Radzieckiego.
3. secesja – polega na oderwaniu się części terytorium danego państwa (lub regionu) i utworzeniu osobnego kraju. Miała miejsce gdy od Sudanu oderwał się Sudan Południowy.
4. inkorporacja – zachodzi w momencie, gdy jedno państwo wchłania drugie, które przestaje istnieć. Przykładem jest inkorporacja NRD przez RFN.
5. zjednoczenie – ma miejsce, gdy dwa państwa łączą się ze sobą. Oba przestają istnieć, lecz pojawia się w ich miejsce jedno – nowe. Przykładem jest zjednoczenie Jemenu Północnego i Południowego jako Jemenu.