bp prof. UR dr net. Vincenzo Oreglia di Santo Stefano


Rozdział I – Pojęcie i budowa normy kolizyjnej

Norma kolizyjna jest normą prawną występującą w prawie prywatnym międzynarodowym, której podstawowym celem jest rozstrzygnięcie, które prawo jest właściwie do rozstrzygnięcia sporu, w którym występuje element obcy np. dziedziczenia po zmarłym w Polsce cudzoziemcu. Norma ta ma wskazać prawo merytoryczne, sama nim nie jest.

Norma kolizyjna składa się z zakresu, łącznika, dyspozycji i subokreślnika temporalnego. Zakresem jest ta część normy, która wskazuje sytuację (stan faktyczny), do którego norma ma się odnosić np. sprawa spadkowa, małżeństwo, zdolność prawna i zdolność do czynności prawnej osób fizycznych.

W dyspozycji normy kolizyjne zawarty jest nakaz stosowania określonego prawa właściwego (obszaru państwowego) np. stosuje się, podlega prawu państwa, właściwe jest prawo państwa.

Łącznikiem jest kryterium wskazujące jakie prawo właściwe mamy stosować np. prawo ojczyste, prawo miejsca zamieszkania, prawo położenia nieruchomości. Według H. Trammera łącznik zawiera przede wszystkim określnik nominalny, składający się z podstawy (np. obywatelstwo, miejsce zamieszkania) oraz dopełniacza (spadkodawcy, dziecka, rzeczy).

Subokreślnik temporalny zaś określa z jakiej chwili powiązanie między zakresem a łącznikiem mamy brać pod uwagę np. z chwili uznania, z chwili śmierci.

Najlepiej widać wszystko na przykładzie. Przytoczę taką normę kolizyjną:

O możności zawarcia małżeństwa (zakres) rozstrzyga (dyspozycja) w stosunku do każdego z małżonków prawo ojczyste (łącznik) z chwili zawarcia małżeństwa. (subokreślnik temporalny).

Rozdział II – Rodzaje norm kolizyjnych

Występują następujące rodzaje norm kolizyjnych:

1. Normy zupełne – wskazują prawo właściwe obojętnie czy jest ono polskie czy obce.
2. Normy jednostronne – określają tylko prawo polskie jako właściwe np. Jeżeli o ubezwłasnowolnieniu cudzoziemca orzeka sąd polski, stosuje się prawo polskie.
3. Normy niezupełne dwustronne – określają sferę działania prawa własnego oraz częściowo obcego.
4. Normy kolizyjne pierwszego stopnia – wskazują prawo właściwe.
5. Normy kolizyjne drugiego stopnia – rozgraniczają sfery działania norm kolizyjnych pierwszego stopnia różnych państw.

Rozdział III – Rodzaje łączników

Występują następujące rodzaje łączników:

1. Prawo ojczyste – lex patriae (łącznik obywatelstwa).
2. Prawo miejsca zamieszkania – lex domicilii (łącznik domicylu).
3. Prawo miejsca położenia rzeczy – lex rei sitae.
4. Prawo miejsca sporządzenia czynności – lex loci actus.
5. Prawo miejsca zawarcia małżeństwa – lex loci celebrationis matrimonii.
6. Prawo miejsca deliktu (czynu niedozwolonego) – lex loci commissi.
7. Prawo miejsca szkody – lex loci damni.
8. Prawo miejsca siedziby sądu – lex fori.
9. Prawo właściwe dla danej czynności – lex causae.

Na podstawie M. Pazdan, Prawo prywatne międzynarodowe, Warszawa 2012.