WYKŁAD II: Jak przekazywano sobie informacje?
Autor: Basilio Calabrese
Pismo to zbiór określonych znaków, na podstawie których powstaje mowa. Najczęściej służy do zapisu pewnych myśli. Odgrywa bardzo ważną rolę w kwestii porozumiewania się, nawiązywania kontaktów i więzi.
Pismo powstało niedawno. Ewoluowało ono z biegiem czasu. Na początku informacje przekazywano sobie poprzez malowidła, następnie symbole, a dopiero później wynaleziono
pismo piktograficzne, czyli zespół rysunków oznaczających dane pojęcie, ale nie dźwięk. Posługiwano się nim w prehistorii (Egipt, Mezopotamia, Kreta, Fenicja), a także i obecnie (Afryka, Ameryka i Oceania). Ich przykładem mogą być hieroglify egipskie. Jak uważali mieszkańcy, pismo to wynalazł bóg Thot. Niestety nie wszyscy potrafili pisać w tamtych czasach. Ta czynność znana była jedynie nielicznym. Hieroglify przetrwały aż do okresu rzymskiego.
Następnie pojawiły się
ideogramy, czyli umowne znaki, oznaczające określoną treść. Współcześnie możemy spotkać ich w języku chińskim. W końcu, na terenie Palestyny lub Fenicji odkryto
pismo fonetyczne, oznaczające dźwięki. Do tego rodzaju zaliczamy alfabet, alfabet sylabowy, abdżad i sylabariusze.
Istniało również
pismo złożone, w którym w różnych proporcjach i na różne sposoby mieszają się elementy fonetyczne i semantyczne. Wyróżniamy także jego rodzaje: mieszane, piktofentyczne i fińskie. Zupełnie innym rodzajem pisma, trudnym obecnie do rozszyfrowania, jest
pismo węzełkowe, którego przykładem jest np. kipu, używane przez Inków i tworzone z bawełny, włosia alpaki i lamy. Treść informacji spisana jest za pomocą sznurka, z którego tworzy się różne kombinacje węzłów.
Ludzie, by przekazać informacje swoim potomkom, musieli gdzieś zamieścić swój tekst. Na początku były to ściany jaskiń, przedstawiające sceny, np. z polowania na zwierzynę. Malowidła te były również elementem dekoracyjnym. Sumerowie, posługujący się pismem klinowym, do jego zapisu używali glinianej tabliczki i trzcinowego rylca. Z czasem jednak ludzie doszli do wniosku, że tabliczki są zbyt ciężkie i zaczęto tworzyć je z drewna, a do pisania używano wosku. Można więc było użyć jej wielokrotnie, gdyż wystarczyło zetrzeć wcześniejszy zapis. Jeśli tekst nie zmieścił się na jednej tabliczce, dowiązywano kolejne. I tak połączone dwie nazywamy dyptychem, trzy – tryptychem, a powyżej trzech – poliptychem.
W Egipcie produkowano papirus, tworzony z włókien rośliny papirusu. Miąższ z łodygi tej rośliny krojono na cienkie, długie paski i kładziono na mokrym blacie bardzo blisko siebie. Na to nakładano drugą warstwę, ułożoną w poprzek. Następnie klepano, suszono i wygładzano kością słoniową lub muszlą, by uzyskać efekt połysku.
Na początku naszej ery, w Chinach odkryto papier, który w Europie rozpowszechnił się dopiero w XII wieku! Papieru używamy po dzień dzisiejszy.
Narzędzia piśmiennicze również zmieniały się z upływem lat. Używano rylców, ptasich piór (np. gęsich), wieczne pióra, ołówki i doskonale wszystkim znane długopisy.
Informacje dodatkowe

Niektóre z egipskich hieroglifów

Kipu