WYKŁAD V: Epoka żelaza
Autor: Basilio Calabrese
Z upływem lat ludzkość wpadła na kolejny pomysł. Wynaleziono żelazo – jeszcze twardszy i jeszcze doskonalszy surowiec. Mimo że epoka ta zaczęła się tak dawno temu, trwa do dziś (w sensie historycznym). Jeśli wziąć pod uwagę sens archeologiczny, skończyła się ona w XIII wieku.
W języku dawnych cywilizacji słowo żelazo oznaczało metal z nieba. U Sumerów słowo urudu-a-bar znaczy dosłownie miedź z nieba.
Większość twierdzi, że metalurgia narodziła się u Hetytów około XV wieku p.n.e. Na samym początku żelazo było surowcem bardzo cenionym i pożądanym, toteż wykonywano z niego przedmioty codziennego użytku i ozdoby. Żelazo powoli wypierało przedmioty tworzone z brązu. Widząc lepszą jakość nowego surowca, odchodzono od starej metody brązu. Zauważono, że broń jest bardziej wytrzymalsza, a więc można było jej używać więcej niż tylko w jednej bitwie.
Epoka ta pojawiła się na różnych terenach w różnym czasie. Cywilizacja, która posiadał już broń wykonaną z żelaza (miecze, topory, groty, a także zbroje) miała większą przewagę nad ludami, które tkwiły jeszcze w epoce brązu. Do tego dochodziły czasami umiejętności oraz taktyka armii, które na danym obszarze były nieznane.
Po XII wieku żelazo dotarło do Egiptu, a następnie do Mezopotamii. Z czasem pojawiło się także na ziemiach Iranu. Szczególną uwagę temu surowcowi poświęcił Hammurabi. To właśnie w Babilonii korzystano z żelaza na znacznie większą skalę, niż na innych terenach. W końcu w pierwszych stuleciach naszej ery, żelazo pojawiło się w Azji, a dokładniej w Chinach (200 r. n.e.) i w Japonii (300 r. n.e.)
W Europie w tym czasie dominowało kilka okresów:
a) halsztacki (750 – 400 r. p.n.e.)
b) lateński (400 r. p.n.e. – początek naszej ery)
c) rzymski (początek naszej ery – 2. połowa IV wieku)
d) wędrówek ludów (2. połowa IV w. – 2. połowa VI w.)
e) wczesnośredniowieczny (2. połowa VI w. – XIII wiek)
Cywilizacje Ameryki i Australii dowiedziały się o istnieniu żelaza dopiero, gdy ich tereny zajęli europejscy kolonizatorzy.